طلاق خلعی چیست

طلاق خلع،طلاق خلعی،طلاق خلعی نوبت اول،طلاق خلع ومبارات ،همگی اصطلاحاتی هستند که در زمان درخواست طلاق از سوی زن در رای صادره در خصوص طلاق نوشته می شود و در پاسخ به این سوال که طلاق خلع یا طلاق خلعی چیست؟باید گفت: مطابق ماده(1143)قانون مَدَنی، طلاق 2 نوع است:
الف)طلاق رِجعی؛در طلاق رِجعی با وجود ثبت طلاق در دفاتر ازدواج و طلاق، شوهر می تواند درایام عده طلاق( یعنی در طول سه طُهر(پاکی) که در حدود 3 ماه پس از طلاق است) به زوجـه مُطَلَقـِه (زن طلاق داده شده)خود رجوع نموده وبه زندگی مشترک خود ادامه دهند،در این حالت دیگر نیازی به خواندن خطبه ازدواج نمی باشد.طلاق در موارد زیر رِجعی هست)بندهای3-1):
1- طلاق به درخواست شوهر باشد
2- طلاق به درخواست زن بوده و زن باکره(طلاق در دوران عقد) و یا یائسه نباشد
3- زن در قبال درخواست طلاق، مهریه و نفقه خود را به شوهرش بذل و بخشش نکند
ب)طلاق بائن؛در طلاق بائن با ثبت طلاق در دفاتر ازدواج و طلاق، شوهر نمی تواند در ایام عده طلاق به زن خود رجوع نموده و درخواست کند تا به زندگی مشترک خود ادامه دهند مگر این که زن در زمان طلاق باکره و یا یائسه نبوده و در ایام عده به آن چه که به شوهر بذل کرده(مهریه و نفقه و...)رجوع کند، که در این حالت طلاق بائن به طلاق رِجعی تبدیل می شود و شوهر نیز می تواند به زن رجوع کند.طلاق در موارد زیر بائن هست)بندهای4-1):
1-طلاقی که قبل از نزدیکی واقع شود(بنابراین طلاق در دوران عقد و قبل از انجام هرگونه رابطه زناشویی بائن محسوب می شود و در این حالت در رای طلاق صادره از سوی دادگاه عبارت طلاق بائن غیر مدخوله نوشته می شود)
2-طلاق یائسه(طلاق زنی که یائسه می باشد و عادت ماهانه ندارد بائن بحساب می آید،که در عرف به این نوع طلاق، طلاق بائن یائسه می گویند)
3-طلاق خُلع و مُبارات مادام که زن رجوع به عِوَض نکرده باشد( طلاق خُلع یا طلاق خُلعی یکی از اقسام طلاق بائن است که در این نوع طلاق، زن به علت کِراهت(تنفرشدید) از شوهرش اموالی را به او می دهد تا طلاق بگیرد، که این مال ممکن است بیشتر،کمتر و یا معادل مهریه باشد،در عمل در موارد درخواست طلاق از جانب زن،وی مهریه خود را به شوهرش بذل و بخشش می کند که رای طلاق صادره در این خصوص طلاق بائن خُلعی به حساب می آید.طلاق مُبارات نیز یکی دیگر از اقسام طلاق بائن بوده که تنفر و بیزاری دو طرفه بین زن وشوهر وجود دارد و زن برای این که شوهر را راضی به طلاق نماید باید اموالی را که تا میزان مهریه زن می باشد(نه بیشتر ازآن) به شوهر خود بذل وبخشش کند،بر این اساس طلاق توافقی،طلاق بائن مبارات محسوب می شود.لازم به ذکر است منظور از عِوَض،اموالی است که زن به شوهر خودش بذل و بخشش می کند که می تواند مهریه ونفقه و یا سایر اموال باشد.رجوع شود به ماده1145قانون مَدَنی)
4-سومین طلاق که بعد از سه وصلت متوالی به عمل آید اعم از این که وصلت در نتیجه رجوع باشد یا در نتیجه نکاح جدید.(در مواردی که زن و شوهر از هم طلاق بگیرند ودر ایام عده طلاق به همدیگر رجوع کنند و یا بعد از انقضای مدت عده دوباره باهم ازدواج کنند و مجدداً از همدیگر طلاق بگیرند وسپس در ایام عده طلاق به هم رجوع کنند ویا بعد از گذشت مدت عده طلاق دوباره باهم ازدواج کنند وباز هم با یکدیگر اختلاف داشته و بخواهند از هم جدا بشوند در این حالت طلاق بصورت مطلق بائن خواهد بود و دیگر در ایام عده طلاق امکان رجوع زن و وشهر به همدیگر وجود نخواهد داشت).
لازم به ذکر است مطابق ماده(1133)قانون مَدَنی، مرد هر زمان که بخواهد می تواند با تعیین تکلیف در خصوص حقوق مالی زن(مهریه و...)اقدام به طلاق زن خود بنماید ودر این خصوص نیازی به ارائه دلیل طلاق از سوی مرد نمی باشد و دادگاه ها مکلف به پذیرش دعوای طلاق از سوی مرد می باشند.اما از نظرمقررات زن به دلایل محدودی می تواند اقدام به درخواست طلاق نماید،قانون گذار در(3)حالت اجازه درخواست طلاق از سوی زن را داده است(بندهای الف،ب،پ):
الف)درخواست طلاق براساس شروط(12)گانه ضمن عقد ازدواج؛ که این شروط در سند ازدواج درج شده و به امضاء زن و شوهر رسیده است و درعرف(شروط 12گانه طلاق و یا شروط طلاق) گفته می شود.این شروط عبارتند از:
1-استنکاف شوهر از دادن نفقه زن به مدت 6 ماه به هر عنوان و عدم امکان الزام او به تادیه نفقه و همچنین در موردی که شوهر سایر حقوق واجبه زن را به مدت 6 ماه وفا نکند و اجبارا ایفا هم ممکن نباشد.
2-سوء رفتار و یا سوء معاشرت زوج به حدی که ادامه زندگی را برای زوجه غیر قابل تحمل نماید.
3-ابتلاء زوج به امراض صعب العلاج به نحوی که دوام زناشویی برای زوجه مخاطره آمیز باشد.
4-جنون زوج در مواردی که فسخ نکاح شرعا ممکن نباشد.
5-عدم رعایت دستور دادگاه در مورد منع اشتغال زوج به شغلی که طبق نظر دادگاه صالح منافی با مصالح خانوادگی و حیثیت زوجه باشد.
6-محکومیت شوهر به حکم قطعی به مجازات 5 سال حبس یا بیشتر یا به جزای نقدی که بر اثر عجز از پرداخت منجر به 5 سال بازداشت شود یا به حبس و جزای نقدی که مجموعا منتهی به 5 سال یا بیشتر بازداشت شود و حکم مجازات در حال اجرا باشد.
7-ابتلاء زوج به هر گونه اعتیاد مضری که به تشخیص دادگاه به اساس زندگی خانوادگی خلل آورد و ادامه زندگی برای زوجه دشوار باشد.
8-زوج زندگی خانوادگی را بدون عذر موجه ترک کند. تشخیص ترک زندگی خانوادگی و تشخیص عذر موجه با دادگاه است و یا 6 ماه متوالی بدون عذر موجه از نظر دادگاه غیبت نماید.
9-محکومیت قطعی زوج در اثرارتکاب جرم و انجام هر گونه مجازات اعم از حد و تعزیر در اثر ارتکاب جرمی که مغایر با حیثیت خانوادگی و شئون زوجه باشد. تشخیص اینکه مجازات مغایر با حیثیت وشئون خانوادگی است با توجه به وضع و موقعیت زوجه و عرف و موازین دیگر با دادگاه است.
10-در صورتی که پس از گذشت 5 سال زوجه از شوهر خود به جهت عقیم بودن و یا عوارض جسمی دیگر زوج صاحب فرزند نشود.
11-در صورتی که زوج مفقودالاثر شود و ظرف 6 ماه پس از مراجعه زوجه به دادگاه پیدا نشود.
12-زوج همسر دیگری بدون رضایت زوجه اختیار کند یا به تشخیص دادگاه نسبت به همسران خود اجرای عدالت ننماید.
لازم به ذکر است در صورتی که هریک از بند های فوق از سند ازدواج رخ دهد،زن می تواند به استناد آن بند از دادگاه درخواست طلاق نماید.
ب) بر اساس وکالت درطلاق ازطرف زوج(شوهر) به زوجه(زن) طبق وکالت نامه رسمی تنظیمی در دفاتر اسناد رسمی؛دراین حالت که معمولا مدتی پس ازانعقاد عقد ازدواج صورت می گیرد، مرد با حضور دردفترخانه اسناد رسمی به زن وکالت رسمی در طلاق می دهد تا زن هر زمان که بخواهد بتواند بر اساس این وکالت اقدام به درخواست طلاق نماید،که اعطای وکالت در طلاق می تواند بر اساس بذل و بخشش حقوق مالی(مهریه،نفقه و...)از سوی زن باشد و یا این که مرد بدون بذل حقوق مالی از طرف زن به او وکالت در طلاق بدهد.در صورتی که زن بخواهد براساس وکالت در طلاق اقدام به درخواست طلاق نماید باید دعوای(اِحراز شرایط اِعمال وکالت در طلاق)طرح کند تا قاضی دادگاه بر اساس بررسی سند وکالت احراز کند که آیا زن می تواند با استفاده از وکالت نامه وکالت خود از سوی مرد را اِعمال کند یا خیر.
پ)طلاق به استناد عُسر و حَرَج(وجود مشقت و سختی در زندگی مشترک)؛به دلیل(اعتیاد شدید شوهر به مواد مخدر و الکی،محکومیت شوهر به حبس بیش از 5 سال،ضرب و جرح زن توسط شوهر و...).(رجوع شود به ماده 1130 قانون مَدَنی)
بنابراین در مواردی که شوهر راضی به طلاق نمی باشد سریع ترین راه طلاق از طرف زن، اقدام به درخواست طلاق بر اساس شروط(12)گانه ضمن عقد ازدواج (شروط 12گانه طلاق و یا شروط طلاق)می باشد، زیرا در این حالت قاضی دادگاه صرفاً بررسی می نماید که آیا یکی از شروط مورد نظر تحقق یافته است یا خیر، در حالی که در طلاق به درخواست زن به استناد عُسر و حَرَج پذیرش دعوای طلاق از سوی زن به مراتب دشوار و سخت می باشد.اما در صورتی که شوهر راضی به طلاق باشد راهکاری وجود دارد که با استفاده از آن می توان سریع تراز طلاق توافقی نیز، اقدام به درخواست وثبت طلاق نمود.راهکار طلاق فوری و سریع به این شکل می باشد که دادخواست طلاق به درخواست زوج(شوهر)و یا زوجه(زن) تنظیم و به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی محل سکونت تقدیم شود تا پرونده بصورت مستقیم و بدون نیاز اولیه برای مشاوره به دادگاه خانواده ارسال شود و پس از تعیین شعبه،زوجین(زن و شوهر با هم) و یا وکلای آن ها قبل از تشکیل جلسه رسیدگی و یا در جلسه رسیدگی در شعبه دادگاه خانواده حاضر شده،خواسته خود را از طلاق به درخواست زوج و یا زوجه به طلاق توافقی تغییر دهند که در این حالت اکثریت شعبات دادگاه خانواده،بدون الزام زوجین به حضور در جلسات مشاوره قبل از طلاق،یک جلسه طرفین را برای انجام مشاوره به واحد های صلحی(شورای حل اختلاف)مستقر در دادگاه های خانواده ارجاع می دهند که واحد مذکور پس از اخذ اظهارات طرفین و عدم انصراف از طلاق، مراتب را صورت جلسه نموده و به شعبه دادگاه خانواده ارجاع می دهند؛ دادگاه مذکور با حضور زوجین و یا وکلای آنها اقدام به تشکیل جلسه رسیدگی نموده و بر حسب توافقات صورت گرفته برسر مسائلی چون مهریه، نفقه، حضانت فرزندان اقدام صدور رای می نماید. زوجین و یا وکلای آن ها می توانند بعد از صدور رای به شعبه دادگاه خانواده صادر کننده رای مراجعه، و حق اعتراض خود را(حق تجدیدنظر خواهی و فرجام خواهی)ساقط نموده و درخواست گواهی قطعیت رای بنمایند و سپس گواهی صادره را برای ثبت طلاق به دفاتر رسمی ثبت طلاق ارائه دهند.بنابراین هرچند در باورعموم مردم و حتی برخی از وکلای دادگستری، سریع ترین و آسان ترین راه طلاق،طلاق توافقی می باشد، در حالی که با توجه به وجود جلسات مشاوره قبل از طلاق در طلاق توافقی، زن و شوهر باید در جلسات مشاوره قبل از طلاق که(3تا5جلسه بوده و در طی 60-45روز انجام می شود) شرکت کنند، که این موضوع تشکیل جلسه رسیدگی به طلاق،صدورِ رای قطعی طلاق و ثبت آن را طولانی می کند و حدود (3-1 ماه) به طول می انجامد.

نمونه رای دادگاه در خصوص طلاق بائن خلعی