معنی و مفهوم مهریه عندالاسطاعه:

طبق ماده (1080)قانون مَدَنی ایران میزان مهریه و نوع آن(عند المطالبه و یا عند الاستطاعه) بر اساس توافق طرفین تعیین می شود و مهریه به هر تعداد که تعیین شود از طرف زن قابل مطالبه خواهد بود (ماده 1082قانون مَدَنی) اعم ازاینکه مهریه عندالمطالبه باشد یاعندالاستطاعه،تنهاتفاوت آنها درنحوه وصول می باشد بدین نحوکه، درهر دو حالت زن هر زمان که بخواهد، می‌تواند مهریه‌ خود را مطالبه کند لیکن درمطالبه مهریه عندالمطالبه ،زوج(مرد)ملزم به پرداخت آن می باشد مگراینکه وی اموالی نداشته و این موضوع براساس حُکم اِعسار(حُکم دادگاه در خصوص عدم توانایی شوهر در پرداخت مهریه)به اثبات برسد که دراین صورت براساس حکم صادره ازدادگاه،مهریه تقسیط(قسط بندی)می گردد اما در مُطالبه مهریه عندالاستطاعه، پس ازصدورحکم مبنی برمحکومیت شوهربه پرداخت آن،اجرای حکم والزام شوهربه پرداخت مهریه درصورتی است که اموالی از شوهر شناسایی و توقیف گردد.

فواید مهریه عندالاستطاعه:

عندالاستطاعه بودن مهریه به این معنی است كه مرد زمانی ملزم به پرداخت مهریه می باشد كه اموالی داشته و استطاعت(توانایی) پرداخت مهریه را داشته باشد.در واقع در این نوع مهریه، زوجه(زن) باید اثبات کند که زوج(مرد) تونایی مالی برای پرداخت مهریه را دارد.بنابراین در صورت طلاق، دادگاه حکم به محکومیت زوج(مرد)به پرداخت مهریه(اعم از عندالمطالبه و عندالاستطاعه)صادر می نماید در مواردی که مهریه عندالاسطاعه باشد و زوج اموالی جهت توقیف و وصول مهریه نداشته باشد همانند مهریه عندالمطالبه باید دعوای اعسار از پرداخت مهریه و تقسیط آن را طرح نماید لیکن در این مورد نظر غالب حقوقدانان این است که مرد نیازی به اثبات اِعسار ندارد و زن می بایست عدم اعسار و توانایی مالی مرد را ثابت نماید.در خصوص صدور دستور جلب و زندانی شدن مرد در مهریه عندالاسطاعه در قانون حکم مشخصی وجود ندارد و در عمل و رویه قضایی دادگاه ها نیز برخی قُضات معتقد به جلب و زندانی کردن مرد می باشند و بعضی از قضات نیز عقیده دارند که نمی توان مرد را جلب و زندانی نمود.

حق حبس در مهریه عندالاستطاعه:

در خصوص مهریه عندالاسطاعه و حق حبس زن باید گفت:عندالاستطاعه بودن مهریه به این معنی است كه مرد زمانی ملزم به پرداخت مهریه می باشد كه اموالی داشته و استطاعت(توانایی) پرداخت مهریه را داشته باشد باشد.در واقع در این نوع مهریه، زوجه(زن) باید اثبات کند که زوج(مرد) تونایی مالی برای پرداخت مهریه را دارد.در خصوص حق حبس در مهریه عند الاسطاعه حکم مشخصی در قانون وجود ندارد.لیکن با توجه به ماده(1085)قانون مَدَنی که بصورت مطلق بیان داشته است اگر مهریه زن پرداخت نشود وی حق حبس خواهد داشت و با دقت در رای وحدت رویه شماره(708)هیئت عمومی دیوان عالی کشور(که در حُکم قانون بوده و شعب دادگاه ها و دیوان عالی کشور در زمان صدور رای باید از این رای وحدت رویه تبعیت کنند) که عنوان داشته است تقسیط مهریه باعث از بین رفتن حق حبس زن نخواهد شد بنابراین می توان نتیجه گرفت که اگر مهریه زن عند الاستطاعه باشد حق حبس او تا زمان پرداخت کامل مهریه به قوت خود باقی است و زن مکلف به تمکین از مرد نمی باشد.

تکلیف مهریه عندالاستطاعه در طلاق:

هرگاه طلاق به درخواست مرد و یا زن باشد و زن مهریه خود را به شوهرش بذل و بخشش نکرده باشد، دادگاه حکم به محکومیت زوج(مرد)به پرداخت مهریه(اعم از عندالمطالبه و عندالاستطاعه)صادر می نماید و در زمان اجرای حکم صادره در خصوص مهریه اگر زوجه(زن)اموالی از مرد بدست آورد می تواند آن را توقیف و مهریه خود را از آن وصول نماید.و در صورتی که مهریه عندالاسطاعه باشد و زوج اموالی جهت توقیف و وصول مهریه نداشته باشد همانند مهریه عندالمطالبه باید دعوای اعسار از پرداخت مهریه و تقسیط آن را طرح نماید لیکن در این مورد نظر غالب حقوقدانان این است که مرد نیازی به اثبات اعسار ندارد و زن می بایست عدم اعسار و توانایی مالی مرد را ثابت نماید.در خصوص صدور دستور جلب و زندانی شدن مرد در مهریه عندالاسطاعه در قانون حکم مشخصی وجود ندارد و در عمل و رویه قضایی نیز برخی قُضات معتقد به جلب و زندانی کردن مرد می باشند و بعضی از قضات نیز عقیده دارند که نمی توان مرد را جلب و زندانی نمود.

مهریه عندالاستطاعه در طلاق از طرف مرد:

در مورد وضعیت مهریه عندالاستطاعه در زمان طلاق از طرف مرد باید گفت: عندالاستطاعه بودن مهریه به این معنی است كه مرد زمانی ملزم به پرداخت مهریه می باشد كه اموالی داشته و استطاعت(توانایی) پرداخت مهریه را داشته باشد باشد.در واقع در این نوع مهریه، زوجه(زن) باید اثبات کند که زوج تونایی مالی برای پرداخت مهریه را دارد.بنابراین در صورت طلاق از طرف مرد، دادگاه حکم به محکومیت زوج(مرد)به پرداخت مهریه(اعم از عندالمطالبه و عندالاستطاعه)صادر می نماید و در زمان اجرای حکم صادره در خصوص مهریه اگر زوجه(زن)اموالی از مرد بدست آورد می تواند آن را توقیف و مهریه خود را از آن وصول نماید.و در صورتی که مهریه عندالاسطاعه باشد و زوج اموالی جهت توقیف و وصول مهریه نداشته باشد همانند مهریه عندالمطالبه باید دعوای اعسار از پرداخت مهریه و تقسیط آن را طرح نماید لیکن در این مورد نظر غالب حقوقدانان این است که مرد نیازی به اثبات اعسار ندارد و زن می بایست عدم اعسار و توانایی مالی مرد را ثابت نماید.در خصوص صدور دستور جلب و زندانی شدن مرد در مهریه عندالاسطاعه در قانون حکم مشخصی وجود ندارد و در عمل و رویه قضایی نیز برخی قُضات معتقد به جلب و زندانی کردن مرد می باشند و بعضی از قضات نیز عقیده دارند که نمی توان مرد را جلب و زندانی نمود.

مهریه عندالاستطاعه و ممنوع الخروجی شوهر:

هرگاه زن مهریه عندالاستطاعه خود را به اجرا بگذارد و اموالی از مرد بدست آورد می تواند آن را توقیف و مهریه خود را از آن وصول نماید.اما اگر زوج(مرد) اموالی جهت توقیف و وصول مهریه نداشته باشد زن می تواند درخواست ممنوع الخروجی شدن مرد را به مرجع مربوطه بدهد.

پرداخت مهریه عندالاستطاعه کارگران:

نحوه پرداخت مهریه عندالاستطاعه برای کارگران در سال(1404)، به این صورت است که هرگاه زن مهریه عندالاستطاعه خود را به اجرا بگذارد و اموالی از مرد بدست آورد می تواند آن را توقیف و مهریه خود را از آن وصول نماید.اما اگر زوج(مرد) اموالی جهت توقیف و وصول مهریه نداشته باشد زن می تواند درخواست صدور دستور جلب و زندانی شدن مرد را به اجرای احکام دادگستری ارائه دهد مگر این که مرد در مهلت قانونی مقرر اقدام به طرح دعوای اعسار(عدم توانایی)از پرداخت مهریه و تقسیط آن بنماید،که در این حالت دادگاه با توجه به وضعیت مالی،نوع شغل ،در آمد ماهیانه، هزینه های زندگی، وجود یا عدم وجود فرزند،شهری که زوج(مرد) در آن زندگی و کار می کند و تورم حاکم برجامعه، اقدام به تعیین پیش قسط و اقساط ماهیانه مهریه نموده و حکم صادر می نماید که در این شرایط مرد مکلف است بلافاصله پس از قطعیت رای اعسار پیش قسط مهریه را پرداخت نماید و در صورت عدم پرداخت به درخواست زوجه(زن) دستور جلب وی صادر و زوج زندانی خواهد شد و تا زمانی که اقدام به پرداخت آن ننماید یا رضایت زوجه را جلب ننماید در حبس خواهد ماند مگر این که مدعی شود توانایی پرداخت پیش قسط را نیز ندارد که در این حالت باید دعوای تعدیل پیش قسط و اقساط مهریه را طرح نماید.لازم به ذکر است در رویه دادگاه ها اقساط مهریه برای قشرکارگر دارای فرزند و با درآمد ماهیانه مطابق قانون کار با توجه به نوسانات بازار در خصوص قیمت سکه، چیزی حدود12 الی 14ماه (کمتر یا بیشتر) یک عدد سکه تعیین می گردد.

پرداخت مهریه عندالاستطاعه کارمند:

هرگاه زن مهریه عندالاستطاعه خود را به اجرا بگذارد و اموالی از مرد بدست آورد می تواند آن را توقیف و مهریه خود را از آن وصول نماید.اما اگر زوج(مرد) اموالی جهت توقیف و وصول مهریه نداشته باشد زن می تواند درخواست صدور دستور جلب و زندانی شدن مرد را به اجرای احکام دادگستری ارائه دهد مگر این که مرد در مهلت قانونی مقرر اقدام به طرح دعوای اعسار(عدم توانایی)از پرداخت مهریه و تقسیط آن بنماید،که در این حالت دادگاه با توجه به وضعیت مالی،نوع شغل ،درآمد ماهیانه، هزینه های زندگی، وجود یا عدم وجود فرزند،شهری که زوج(مرد) در آن زندگی و کار می کند و تورم حاکم برجامعه، اقدام به تعیین پیش قسط و اقساط ماهیانه مهریه نموده و حکم صادر می نماید که در این شرایط مرد مکلف است بلافاصله پس از قطعیت رای اعسار پیش قسط مهریه را پرداخت نماید و در صورت عدم پرداخت به درخواست زوجه(زن) دستور جلب وی صادر و زوج زندانی خواهد شد و تا زمانی که اقدام به پرداخت آن ننماید یا رضایت زوجه را جلب ننماید در حبس خواهد ماند مگر این که مدعی شود توانایی پرداخت پیش قسط را نیز ندارد که در این حالت باید دعوای تعدیل پیش قسط و اقساط مهریه را طرح نماید.لازم به ذکر است در رویه دادگاه ها اقساط مهریه برای قشرکارمند دارای فرزند با توجه به نوسانات بازار در خصوص قیمت سکه، چیزی حدود10 الی 12ماه (کمتر یا بیشتر) یک عدد سکه تعیین می گردد.همچنین زن می تواند در قبال مهریه خود اقدام به توقیف حقوق کارمند بنماید که اگر شخص کارمند دارای فرزند باشد تا میزان(3/1)و اگر فرزندی نداشته باشد (4/1) از حقوق دریافتی او توقیف خواهد شد

نمونه دادخواست مطالبه مهریه عندالاسطاعه:

پرسش و پاسخ ها در مورد مهریه عندالاستطاعه:

1-مطالبه مهریه عندالاستطاعه بعد از فوت و مرگ شوهر: چنانچه مهریه زن در سندازدواج به صورت عندالاستطاعه درج شده باشد و مرد قبل از پرداخت مهریه فوت نماید، چنانچه اموال و دارایی از ماترک وی به جا مانده باشد در این صورت زوجه(زن) می تواند اموال به جا مانده از مرد را در قبال مهریه خویش توقیف و مهریه را از محل فروش اموال وصول نماید در غیر این صورت یعنی عدم وجود ماترک از زوج، زوجه نمی تواند مهریه خویش را وصول نماید.

2-مهریه عندالاستطاعه رو میشه گرفت: هرگاه زن مهریه عندالاستطاعه خود را به اجرا بگذارد و اموالی از مرد بدست آورد می تواند آن را توقیف و مهریه خود را از آن وصول نماید.اما اگر زوج(مرد) اموالی جهت توقیف و وصول مهریه نداشته باشد زن می تواند درخواست صدور دستور جلب و زندانی شدن مرد را به اجرای احکام دادگستری ارائه دهد مگر این که مرد در مهلت قانونی مقرر اقدام به طرح دعوای اعسار(عدم توانایی)از پرداخت مهریه و تقسیط آن بنماید،که در این حالت دادگاه با توجه به وضعیت مالی،نوع شغل ،درآمد ماهیانه، هزینه های زندگی، وجود یا عدم وجود فرزند،شهری که زوج(مرد) در آن زندگی و کار می کند و تورم حاکم برجامعه، اقدام به تعیین پیش قسط و اقساط ماهیانه مهریه نموده و حکم صادر می نماید که در این شرایط مرد مکلف است بلافاصله پس از قطعیت رای اعسار پیش قسط مهریه را پرداخت نماید و در صورت عدم پرداخت به درخواست زوجه(زن) دستور جلب وی صادر و زوج زندانی خواهد شد و تا زمانی که اقدام به پرداخت آن ننماید یا رضایت زوجه را جلب ننماید در حبس خواهد ماند مگر این که مدعی شود توانایی پرداخت پیش قسط را نیز ندارد که در این حالت باید دعوای تعدیل پیش قسط و اقساط مهریه را طرح نماید.

3- ایا طلا جز مهریه حساب میشود؟در خصوص شرایط تهاتر طلا با مهریه پاسخ این است که: طلاجاتی که در زمان ازدواج و عروسی به زن هدیه داده شده است قابل استرداد و مطالبه از سوی مرد خواهد بود زیرا دادنِهدیه طلا به زن هِبه محسوب می شود و مطابق ماده (803)قانون مَدَنی، هبه مرد به زن قابل رجوع بوده و مرد می تواند طلا،خودرو،ملک و هر چیز دیگری را که به زن هبه نموده است از وی مطالبه نماید مشروط بر این که:
1-اموالی که از سوی مرد به زن هبه شده است(طلا و خودرو و...)موجود بوده و قبلاً توسط زن فروخته نشده باشد.
2-در قبال هبه اموال از سوی مرد به زن،زن نیز اموالی به مرد هبه نکرده باشد.به عبارتی هبه بلاعوض و مجانی باشد
بنابراین در حالات مذکور مرد می تواند طلاجات عروسی را از زن مطالبه نماید.از طرفی نیز زن می تواند در زمان اقدام به مطالبه مهریه خود،طلاجات زمان عروس را به عنوان اموال متعلق به مرد معرفی و نسبت به توقیف آن ها در قبال مهریه خود اقدام کند و بر این اساس تقاضای تهاتر طلا با مهریه را بنماید که در این حالت در مرحله اجرای حکم صادره در خصوص مهریه میزان مهریه و مبلغ طلاجات توسط اجرای احکام محاسبه و از مبلغ مهریه کسر می گردد و چنانچه مبلغ مهریه بیشتر از ارزش طلاجات عروسی باشد، مبلغ باقی مانده از مهریه باید توسط زوج(مرد) پرداخت گردد.
4-مهریه عندالاستطاعه در عقد موقت: در این نوع مهریه، مرد هر زمانی که توانایی مالی داشته باشد، باید مهریه زن را پرداخت کند و زوجه باید اثبات کند که زوج تونایی مالی برای پرداخت مهریه را دارد.در این نوع مهریه، امکان جلب مرد وجود ندارد.