مفهوم معامله به قصد فرار از پرداخت دینِ مهریه:

معامله به قصد فرار از دین مهریه ،زمانی محقق می شود که زوج(مرد) به موجب حکم قطعی صادره از دادگاه های دادگستری(حسب مورد دادگاه خانواده و یا شعبه صلح) به پرداخت مهریه زوجه(زن)محکوم شود و پس از ابلاغ رای دادگاه به صورت صوری و یا واقعی اموال خود را به بستگان خود(پدر،مادر،خواهر و برادر و...) و یا اشخاص دیگری انتقال دهد و اموال باقیمانده او کفاف پرداخت مهریه زن را ندهد.بنابراین صرفاً آن دسته از معاملات مرد مشمول عنوان معامله به قصد فرار از پرداخت دین مهریه می شود که باعث شود مرد نتواند با باقیمانده اموال خود مهریه زن را پرداخت نماید.(رجوع شود به ماده 21 قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی مصوب 1394)

ضمانت اجرای انتقال اموال برای فرار از پرداخت مهریه:

بر اساس ماده (21) قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی مصوب (1394) دو نوع ضمانت اجرا برای جلوگیری از انتقال اموال برای فرار از پرداخت مهریه پیش بینی شده است:
الف)ضمانت اجرای کیفری و در قالب شکایت کیفری در خصوص جرم معامله به قصد فرار از دین
ب)ضمانت اجرای حقوقی در خصوص درخواست و طرح دعوای ابطال معامله به قصد فرار از پرداخت دین مهریه،اعم از این که انتقال اموال به صورت واقعی باشد و یا صوری.

مدت زمان فرار از دین مهریه:

از نظر قانونی معامله زوج(مرد) نسبت به اموال خود زمانی مشمول عنوان معامله به قصد فرار از دین مهریه، می شود که:
اولاً؛ معامله مرد نسبت به اموال خود بعد از صدور حکم قطعی محکومیت به پرداخت مهریه از سوی دادگاه باشد.
ثانیاً؛باقیمانده اموال مرد کفاف پرداخت مهریه زن را ندهد
بنابراین، درصورتی که زوج(مرد) پس از ارائه دادخواست مطالبه مهریه توسط زوجه(زن )و قبل از صدور حکم قطعی محکومیت به پرداخت مهریه، اموال خود را منتقل کند، معامله به قصد فرار از دین محقق نشده است و معامله صورت گرفته قابل ابطال نیست. (بر اساس رأی وحدت‌رویه شماره 774 – 20/1/1398 هیات‌عمومی دیوان عالی کشور)

منظور از حکم قطعی دادگاه در خصوص محکومیت به پرداخت مهریه چیست؟

در مواردی که زن دادخواست مطالبه مهریه از طریق دادگاه را تقدیم دفاتر خدمات الکترونیک قضایی می نماید رسیدگی به پرونده به یکی از شُعب دادگاه خانواده(در موارد مطالبه مهریه بالای یکصد میلیون تومان) و یا شُعب دادگاه صُلح(در موارد مطالبه مهریه کمتر از یکصد میلیون تومان)ارجاع می شود که شعبه مذکور پس از تشکیل جلسه رسیدگی و بررسی ادعاهای طرفین و در صورت عدم بذل و بخشش مهریه از سوی زن، اقدام به صدور حکم محکومیت مرد به پرداخت مهریه می نماید که حکم صادره در مهلت های قانونی قابل اعتراض و تجدیدنظر خواهی می باشد. در موارد عدم اعتراض و تجدیدنظر خواهی از رای صادره و یا تایید رای صادره توسط مرجع تجدیدنظر(دادگاه تجدیدنظر استان)،حکم صادره در خصوص محکومیت به پرداخت مهریه قطعی شده و قابل اجرا می باشد.

انتقال اموال قبل از دادخواست مهریه:

در خصوص این که انتقال اموال قبل از اجرا گذاشتن مهریه، معامله به قصد فرار از پرداخت دین مهریه محسوب می شود یا خیر؟باید گفت: معامله به قصد فرار از پرداخت دین مهریه زمانی محقق می شود که برای زوج (شوهر) محکومیت قطعی به پرداخت مهریه وجود داشته باشد؛ بنابراین، در صورتی که زوج پس از ارائه دادخواست مطالبه مهریه توسط زوجه(زن ) و قبل از صدور حکم قطعی محکومیت به پرداخت مهریه ، اموال خود را منتقل کند، معامله به قصد فرار از دین نیست.

فرار از دین مهریه خودرو:

گاهی ممکن است زوج(مرد) برای فرار از پرداخت مهریه ، خودروی متعلق به خود را به طور صوری و ظاهری و یا واقعی به دیگران انتقال دهد (مثلا پدر و مادر یا دیگران) این انتقال خودرو زمانی غیر قانونی می باشد که اولاً؛ معامله مرد نسبت به ماشین خود بعد از صدور حکم قطعی محکومیت به پرداخت مهریه از سوی دادگاه باشد.ثانیاً؛باقیمانده اموال مرد کفاف پرداخت مهریه زن را ندهد.بنابراین فروش خودرو قبل از اجرا گذاشتن مهریه معامله خودرو به قصد فرار ازدین محسوب نمی شود و منع قانونی ندارد(رجوع شود به ماده21قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی مصوب 1394 و رأی وحدت‌رویه شماره 774 – 20/1/1398 هیات‌عمومی دیوان عالی کشور)

صلح عمری برای فرار از مهریه:

در صلح عمری برای فرار از پرداخت مهریه،زوج(مرد) حق انتفاع وبهره بره برداری از اموال خود را(ملک،خودرو و...) را به دیگری می دهد تا آن شخص بتواند در مدت عُمر زوج ویا شخصی که برای او حق انتفاع ایجاد شده است از آن مال استفاده نماید که در این حالت مالکیت آن اموال متعلق به زوج می باشد اما او با ایجاد حق انتفاع برای شخص دیگری مانعی را در جهت توقیف اموال خود از بابت مهریه زن ایجاد می کند که در این خصوص باید گفت اگر صلح عمری توسط مرد بعد از صدور حکم قطعی محکومیت به پرداخت مهریه از سوی دادگاه باشد و باقیمانده اموال مرد کفاف پرداخت مهریه زن را ندهد این صُلح غیر قانونی بوده و زن می تواند درخواست ابطال صلح را بنماید لیکن اگر صلح عمری قبل از صدور حکم قطعی محکومیت به پرداخت مهریه باشد و یا اموال باقیمانده مرد کفاف پرداخت مهریه زن را بدهد فاقد اشکال قانونی بوده و معتبر می باشد. (رجوع شود به ماده21قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی مصوب 1394 و رأی وحدت‌رویه شماره 774 – 20/1/1398 هیات‌عمومی دیوان عالی کشور)

انتقال ارثیه برای نپرداختن مهریه:

در مواردی ممکن است زوج جهت فرار از پرداخت مهریه، ارثیه ای که از والدین یا شخص دیگری به وی می رسد به صورت صوری یا واقعی به دیگری منتقل نماید در این حالت اگر انتقال ارثیه توسط مرد بعد از صدور حکم قطعی محکومیت به پرداخت مهریه از سوی دادگاه باشد و باقیمانده اموال مرد کفاف پرداخت مهریه زن را ندهد این انتقال غیر قانونی بوده و زن می تواند درخواست ابطال آن را بنماید لیکن اگر انتقال سهم الارث قبل از صدور حکم قطعی محکومیت به پرداخت مهریه باشد و یا اموال باقیمانده مرد کفاف پرداخت مهریه زن را بدهد فاقد اشکال قانونی بوده و معتبر می باشد. (رجوع شود به ماده21قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی مصوب 1394 و رأی وحدت‌رویه شماره 774 – 20/1/1398 هیات‌عمومی دیوان عالی کشور)

تعویض پلاک برای فرار از مهریه:

برخی مواقع ممکن است زوج(مرد) برای فرار از پرداخت مهریه ، خودروی متعلق به خود را به صورت صوری و ظاهری و یا واقعی به دیگران(مثلا پدر و مادر یا دیگران) انتقال دهد و به اصطلاح عرفی تعویض پلاک نماید.که این انتقال خودرو زمانی غیر قانونی می باشد که اولاً؛ معامله مرد نسبت به ماشین خود بعد از صدور حکم قطعی محکومیت به پرداخت مهریه از سوی دادگاه باشد.ثانیاً؛باقیمانده اموال مرد کفاف پرداخت مهریه زن را ندهد.بنابراین فروش و تعویض پلاک خودرو قبل از اجرا گذاشتن مهریه، معامله خودرو به قصد فرار ازدین محسوب نمی شود و منع قانونی ندارد(رجوع شود به ماده21قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی مصوب 1394 و رأی وحدت‌رویه شماره 774 – 20/1/1398 هیات‌عمومی دیوان عالی کشور)

شرایط ابطال سند ماشین برای مهریه:

هرگاه زوج(مرد) برای فرار از پرداخت مهریه ، خودروی خود را به صورت صوری و یا واقعی به دیگران(مثلا پدر و مادر یا دیگران)انتقال دهد در این حالت ابطال سند انتقال ماشین در قبال مهریه دارای شرایطی می باشد:
اولاً؛ معامله وسند زدن مرد نسبت به ماشین خود بعد از صدور حکم قطعی محکومیت به پرداخت مهریه از سوی دادگاه باشد.
ثانیاً؛باقیمانده اموال مرد کفاف پرداخت مهریه زن را ندهد.
بنابراین فروش و انتقال خودرو قبل از اجرا گذاشتن مهریه، معامله خودرو به قصد فرار ازدین محسوب نمی شود و منع قانونی ندارد(رجوع شود به ماده21قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی مصوب 1394 و رأی وحدت‌رویه شماره 774 – 20/1/1398 هیات‌عمومی دیوان عالی کشور)

انتقال اموال بعد از اجرا گذاشتن مهریه:

انتقال اموال، از جمله فروش ملک بعد از اجرای مهریه در مواردی غیر قانونی بوده و معامله به قصد فرار از دین محسوب می شود که این انتقال بعد از صدور حکم قطعی محکومیت به پرداخت مهریه از سوی دادگاه باشد و باقیمانده اموال مرد کفاف پرداخت مهریه زن را ندهد در این حالت انتقال ملک غیر قانونی بوده و زن می تواند درخواست ابطال آن را بنماید لیکن اگر فروش ملک قبل از صدور حکم قطعی محکومیت به پرداخت مهریه باشد و یا اموال باقیمانده مرد کفاف پرداخت مهریه زن را بدهد فاقد اشکال قانونی بوده و معتبر می باشد. (رجوع شود به ماده21قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی مصوب 1394 و رأی وحدت‌رویه شماره 774 – 20/1/1398 هیات‌عمومی دیوان عالی کشور)

انتقال اموال به فرزند صغیر قبل از اجرای مهریه:

در صورتی که زوج(مرد)قبل از صدور حکم قطعی محکومیت به پرداخت مهریه اموال خود را به نام فرزند خود منتقل کند این انتقال قانونی و معتبر بوده و معامله به قصد فرار از دین محسوب نمی شود،اما اگرانتقال اموال به نام فرزند بعد از صدور حکم قطعی محکومیت به پرداخت مهریه از سوی دادگاه باشد و امکان پرداخت مهریه زن با باقیمانده اموال مرد وجود نداشته باشد در این حالت انتقال اموال بنام فرزند غیر قانونی بوده و زن می تواند درخواست ابطال آن را بنماید(رجوع شود به ماده21قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی مصوب 1394 و رأی وحدت‌رویه شماره 774 – 20/1/1398 هیات‌عمومی دیوان عالی کشور)

فرار از مهریه به خارج :

در مواردی که زن مهریه خود را از طریق اجرای ثبت به اجرا گذاشته است می توتند جهت جلوگیری از فرار زوج(مرد)به خارج از کشور درخواست ممنوع الخروجی او را بنماید،همچنین درمواردی که مرد از طریق دادگاه محکوم به پرداخت مهریه گردیده و اموالی از وی در دسترس نباشد زوجه(زن) می تواند ازشعبه اجرای احکام مدنی که پرونده اجرای حکم مهریه در آن شعبه مطرح هست درخواست ممنوع الخروجی مرد را مطرح نماید.و در مواردی که مرد قبل از ممنوع الخروجی برای فرار از پرداخت مهریه به خارج از کشور رفته است درخواست استرداد او در صورتی امکان پذیر است که اولاً زن بداند مرد در کدام کشور سکونت دارد و ثانیاً آن کشور با کشور ایران موافقت نامه ای در خصوص همکاری های قضایی داشته باشد در غیر این صورت امکان استرداد مرد از کشور های خارجی دشوار خواهد بود.